Bezorgers van de maaltijdbezorgdienst Deliveroo hebben recht op een arbeidsovereenkomst. Dat heeft het gerechtshof Amsterdam onlangs geoordeeld. Volgens het hof zijn de maaltijdkoeriers niet werkzaam op basis van opdracht en zijn daarom geen zelfstandigen. Volgens het hof gaat het om werknemers en moeten zij dus ook als zodanig worden behandeld. Dit arrest kan ook gevolgen hebben voor andere ZZP-ers en zelfstandigen die in opdracht of voor een opdrachtgever werken.
De feiten
Deliveroo begon in juni 2015 in Nederland met haar activiteiten. Via een digitaal platform worden restaurants gekoppeld aan klanten. Naast een Online maaltijdbestel- en betaalsysteem biedt het bedrijf ook een bezorgdienst van restaurants naar klanten.
Tot juli 2018 waren de bezorgers op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde in dienst. Het ging om een zogenaamd min-max/oproepcontract. Sinds 1 juli 2018 werken de bezorgers alleen nog op basis van een opdrachtovereenkomst. De bezorger moet zich als ondernemer inschrijven bij de Kamer van Koophandel en over een btw-nummer beschikken. De overeenkomst kan door de bezorger per direct worden opgezegd. Voor Deliveroo geldt een opzegtermijn van een week.
Bezorgers moeten gebruik maken van een app om op hun telefoon bestellingen te ontvangen. Uitsluitend bezorgers die zijn ingelogd kunnen een bestelling ontvangen. Het aanbod kan door de bezorger worden geweigerd. Deliveroo betaalt aan de bezorgers een vast bedrag per afgeleverde bestelling. Ook is er een bonusregeling. Volgens het contract kunnen bezorgers zich laten vervangen om de bezorging door een ander te laten verrichten. Het materiaal levert de bezorger zelf, in ieder geval een smartphone en het vervoermiddel (meestal een fiets).
Bovenstaande kent kenmerken van een overeenkomst van opdracht, niet zijnde een arbeidscontract. Partijen hebben ook een overeenkomst van opdracht gesloten. Toch is het de vraag of de bezorgers van Deliveroo werken op basis van een arbeidsovereenkomst. Er zijn namelijk ook elementen die doen denken aan een arbeidsovereenkomst.
Overwegingen gerechtshof
Het gerechtshof verwijst naar een recent arrest van de Hoge Raad (HR) van 6 november 2020 in de zaak X/Gemeente Amsterdam (ECLI:NL:HR:2020:1746). In dat arrest heeft de HR overwogen dat het niet van belang is of partijen daadwerkelijk de bedoeling hadden een arbeidsovereenkomst te sluiten. Waar het om gaat is of de overeenkomst voldoet aan de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst. Namelijk, dat de werknemer zich verbindt om in dienst van de werkgever tegen loon, gedurende zekere tijd, arbeid te verrichten. Is dat het geval dan moet de overeenkomst worden aangemerkt als arbeidsovereenkomst. Aan de hand van de tussen partijen overeengekomen rechten en plichten moet worden beoordeeld of aan de elementen: ‘arbeid’, ‘loon’, ‘in dienst’ en ‘gedurende zekere tijd’ is voldaan. Het maakt daarbij dus niet uit dat partijen samen een overeenkomst van opdracht hebben gesloten.
Het gerechtshof heeft de contracten van de bezorgers vervolgens getoetst aan de diverse kenmerken en vereisten van de arbeidsovereenkomst.
Arbeid
De bezorgers hebben volgens de opdrachtovereenkomst een grote mate van vrijheid om zich aan te melden en om aangeboden ritten al dan niet te accepteren. In de overeenkomst is verder opgenomen dat een bezorger zich kan laten vervangen; wel moet de vervanger dan zijn ID laten controleren. Het staat een bezorger ook vrij voor een concurrerende onderneming te werken. Hoewel de mogelijkheid om je te laten vervangen duidt op de afwezigheid van een arbeidsovereenkomst, is dat echter volgens het hof niet doorslaggevend.
Loon
Deliveroo betaalt haar bezorgers voor de werkzaamheden en daarmee is, zoals het hof heeft bepaald, voldaan aan het loonvereiste van artikel 7:610 lid 1 BW. De bezorgers worden door Deliveroo tweewekelijks uitbetaald. Als bezorgers direct uitbetaald willen worden, wordt een bedrag in rekening gebracht. De wijze van betaling lijkt volgens het hof zoals dat gebruikelijk is bij een arbeidsovereenkomst, waarbij de werkgever uit zichzelf het loon moet betalen. Bij een overeenkomst van opdrachtovereenkomst, factureert de opdrachtnemer zelf.
In dienst/ gezagsverhouding
Volgens Deliveroo is er geen gezagsverhouding tussen Deliveroo en de bezorgers. Het staat de bezorgers namelijk vrij de werkzaamheden uit te voeren op een wijze die hen goeddunkt, meer in het bijzonder dat zij de route mogen bepalen die zij willen rijden. Die vrijheid is volgens het hof echter betrekkelijk omdat wel wordt verwacht dat de maaltijden binnen een bepaalde tijd worden bezorgd. Bovendien is de vrijheid om zelf de route te kunnen bepalen niet doorslaggevend. Ook een vrachtwagenchauffeur in loondienst heeft meestal die vrijheid. De werkzaamheden zelf zijn eenvoudig van aard zodat er ook maar weinig aanwijzingen nodig zijn.
Dat het bezorgen van maaltijden voor Deliveroo geen kernactiviteit zou zijn, maar dat Deliveroo een IT-bedrijf is, blijkt niet uit de wijze waarop Deliveroo zich presenteert op haar website en dergelijke.
Dat het Deliveroo is die de inhoud van de contracten en de wijze waarop de werkzaamheden worden georganiseerd steeds eenzijdig wijzigt, duidt er volgens het hof ook op dat Deliveroo gezag uitoefent over de bezorgers. In algemene zin is een arbeidsovereenkomst immers vaker een door de werkgever opgesteld adhesiecontract, wat door de werknemer al dan niet geaccepteerd kan worden. Terwijl tussen opdrachtgever en opdrachtnemer eerder zal worden onderhandeld over de inhoud van de overeenkomst.
Deliveroo maakt gebruik van een GPS-volgsysteem. Van een bezorger wordt, zodra deze is ingelogd, de GPS-locatie voortdurend bijgehouden. Het GPS-systeem geeft Deliveroo daarmee een controlemogelijkheid op de werkwijze van de bezorger. Het heeft ook invloed op de wijze waarop de werkzaamheden worden verricht. Met een beloningsysteem zijn bepaalde minder gunstige werkzaamheden voor bezorgers aantrekkelijker gemaakt. Het toekennen van bonussen vergroot dan ook de mogelijkheid van Deliveroo om invloed uit te oefenen op het gedrag van de bezorgers (bijvoorbeeld het accepteren van ritten die de bezorgers zonder die bonus niet zouden hebben aanvaard). Ook het door Deliveroo eenzijdig vastgestelde betaalmodel duidt op een vergaande bemoeienis van Deliveroo op het bezorgproces, en vormt daarmee een aanwijzing van gezag.
Dat de bezorgers gebruik maken van een eigen fiets duidt niet op een investering. Een fiets is een gebruiksvoorwerp uit het dagelijkse leven.
De bezorgers manifesteerden zich in het maatschappelijk leven niet als ondernemer. De restaurants en klanten zien de bezorgers ook als onderdeel van Deliveroo, en niet als zelfstandige ondernemers. Deliveroo heeft zulks, naar het oordeel van het hof, niet overtuigend weersproken. Ook de door Deliveroo opgestelde regelingen gaan ervan uit dat de bezorgers als bezorgers van Deliveroo (her)kenbaar moeten zijn. Zo kunnen klanten bij Deliveroo een klacht indienen over een bepaalde bezorger. Dat kan niet als de klant niet weet dat de bezorger voor Deliveroo werkt.
Gedurende zekere tijd en het rechtsvermoeden van artikel 7:610a BW
Deliveroo heeft in de procedure niet inzichtelijk gemaakt hoeveel uren en in welke regelmaat door de bezorgers werkzaamheden worden verrichten. Het hof heeft dan ook niet kunnen beoordelen of er sprake is van een verwaarloosbare omvang van de werkzaamheden en er daarom geen beroep zou kunnen worden gedaan op het in artikel 7:610 BW neergelegde criterium dat de arbeid gedurende zekere tijd dient te worden verricht. Volgens het hof is dan ook voldaan aan het in artikel 7:610 BW neergelegde criterium dat de arbeid gedurende zekere tijd dient te worden verricht.
Overige omstandigheden
Het hof somt in het arrest nog andere elementen op die eerder wijzen op een arbeidsovereenkomst dan een overeenkomst van opdracht. Zo heeft Deliveroo voor de bezorgers een ongevallenverzekering afgesloten (die ook door Deliveroo wordt betaald). Op grond van deze verzekering krijgen deze bezorgers bovendien gedurende de tijd dat zij als gevolg van een dergelijk ongeval arbeidsongeschikt zijn, hun gederfde inkomsten vergoed. De beloning is verder onvoldoende om als zelfstandige een verzekering af te sluiten tegen de risico’s van arbeidsongeschiktheid en voorzieningen te treffen voor andere omstandigheden (bijvoorbeeld werkloosheid). Voorts biedt Deliveroo gratis een aansprakelijkheidsverzekering aan. Dit past volgens het hof eerder bij de situatie van een arbeidsovereenkomst, dan bij die van een opdrachtovereenkomst van zelfstandige ondernemers.
Conclusie
Eens te meer is duidelijk dat de vraag hoe partijen de overeenkomst zelf kwalificeren niet doorslaggevend is. Als de overeenkomst aan de elementen van een arbeidsovereenkomst voldoet, is het een arbeidsovereenkomst. Dat ook een groot aantal bezorgers de voorkeur geeft aan een opdrachtovereenkomst boven een arbeidsovereenkomst, doet niet ter zake. De uitspraak kan dan ook verstrekkende gevolgen hebben voor andere bedrijven, zoals Uber en flexwerkplatform Temper.
Een bezorger van Deliveroo kan zijn werkzaamheden overigens niet door andere vervangers tegelijk laten uitvoeren. Daarin verschilt de Deliveroo-zaak met die van de Post.nl-zaken, waarbij het voor pakketbezorgers wel mogelijk was hun opdrachten uit te besteden aan diverse anderen die tegelijk werkzaamheden verrichten en waarmee dat een verdienmodel kon worden.
Voor het gehele arrest Gerechtshof Amsterdam van 16 februari 2021 zie ECLI:NL:GHAMS:2021:392.
Twijfelt u over of een overeenkomst moet worden gekwalificeerd als een overeenkomst van opdracht of als een arbeidsovereenkomst? Of heeft u al één van beide overeenkomsten gesloten en wenst u een aanpassing van het contract, zodat u juist wel of geen arbeidscontract heeft? Neem contact op met Kadanz Advocaten. Ook voor andere vragen op het gebied van arbeidsrecht, arbeidsvoorwaarden en het arbeidscontract kunt u terecht bij onze gespecialiseerde advocaat arbeidsrecht van Kadanz Advocaten. Wij zijn gevestigd in Tilburg en Breda.
Telefoon: 085-0769036
vandermeulen@kadanzadvocaten.nl