Hoewel uw relatie is verbroken, blijft u samen ouders van uw kinderen. In een ouderschapsplan staan afspraken over de wijze waarop u de zorg en opvoeding voor de minderjarige kinderen deelt. U maakt in het ouderschapsplan afspraken over de verdeling van die zorg en opvoeding (de zorg- en contactregeling). U kunt in het ouderschapsplan ook vastleggen op welke wijze u elkaar informeert en hoe u beslissingen neemt over belangrijke onderwerpen. Wie kiest bijvoorbeeld de school en wie draagt de kosten van de verzorging en opvoeding (kinderalimentatie). U kunt het ouderschapsplan zo uitgebreid maken als u zelf wilt, denk aan regels over bedtijden, huiswerk of kapper.

Met het ouderschapsplan moet worden voorkomen dat de ouders hun “eigen” belang boven dat van de kinderen plaatsen. Ouders blijven samen verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen en het ouderschapsplan helpt om daarbij stil te staan en daar over na te denken.

Het ouderschapsplan is wettelijk verplicht voor ouders die zijn gehuwd of een geregistreerd partnerschap hebben. Maar ook samenwonende ouders die gezamenlijk gezag hebben over de kinderen en uit elkaar gaan, moeten een ouderschapsplan maken.

Hieronder vindt u een ouderschapsplan waarin de meeste onderwerpen aan bod komen. U kunt dit gebruiken als leidraad om samen in gesprek te gaan over de opvoeding en zorg voor de kinderen na de scheiding. Als u samen afspraken heeft gemaakt, kunt u het ook samen invullen.

Uitgangspunt is dat iedere minderjarige onder gezag staat van een meerderjarige. Dit gezag is óf (gezamenlijk) ouderlijk gezag óf (gezamenlijke) voogdij. Het gezag over een kind start bij zijn geboorte. De biologische moeder heeft dus van rechtswege bij de geboorte het gezag over haar kind, tenzij de moeder zelf nog minderjarig is. Het gezag heeft betrekking op de persoon van de minderjarige, het bewind over zijn vermogen en zijn vertegenwoordiging in burgerlijke handelingen, zowel in als buiten rechte.
Een kind kan dus zelf geen rechtshandelingen verrichten. Minderjarigen mogen bijvoorbeeld geen handtekening zetten of een rechtszaak voeren. Als u gezag heeft over een kind, mag u dus officiële handelingen verrichten namens het kind. Bijvoorbeeld:

• uw kind inschrijven op een school;
• een paspoort aanvragen voor uw kind;
• toestemming geven voor een medische behandeling

Uitgangspunt is dat ouders tijdens het huwelijk het gezamenlijk gezag samen uitoefenen. Het gezamenlijk gezag voor gehuwde ouders start automatisch bij de geboorte van het kind in een huwelijk.

Tijdens een huwelijk zal er tussen ouders weinig discussie zijn over de keuze van de school, het aanvragen van een paspoort etc. Het kan echter anders lopen. Een ouder kan overlijden, of het huwelijk eindigt door echtscheiding. Wanneer beide ouders het gezag uitoefenen over hun minderjarige kinderen en één van hen overlijdt, dan oefent de langstlevende ouder van rechtswege voortaan het gezag alleen uit. Die langstlevende ouder bepaalt dus naar welke school het kind gaat, waar het woonachtig zal zijn etc.

Als een huwelijk eindigt door scheiding blijft het gezamenlijk gezag in principe in stand. Ook dan moeten ouders dus gezamenlijk beslissingen blijven nemen over de school, medische behandelingen en samen een paspoort aanvragen. Na een scheiding kan dat tot grote discussies leiden. Voor het aanvragen van een paspoort zijn bijvoorbeeld de handtekeningen van beide ouders nodig. Als één van beide ouders weigert, kan dat leiden tot een procedure waarbij vervangende toestemming wordt gevraagd voor de aanvraag van een paspoort. Ook kunnen ouders verschillend denken over de beste woonplaats of school voor hun kind.

Ongehuwden
Zijn ouders niet gehuwd, dan is het gezamenlijk gezag niet automatisch ‘van rechtswege’ geregeld. Ouders moeten daartoe samen een verzoek indienen bij de rechtbank van het arrondissement van de gemeente waar het kind is geboren. Ouders kunnen samen eenvoudig een formulier indienen en het gezamenlijk gezag aanvragen. Als er niets is geregeld dan heeft de moeder dus bij geboorte van het kind het eenhoofdig gezag. Vader kan aan haar verzoeken om met hem het gezamenlijk gezag uit te oefenen. Weigert de moeder daaraan haar medewerking te verlenen, bijvoorbeeld omdat de relatie inmiddels is beëindigd, dan kan vader zijn verzoek indienen bij de rechtbank en de rechtbank zal dan vast moeten stellen of gezamenlijk gezag in het belang is van de kinderen.

Ouders die niet zijn gehuwd moeten dus zowel de erkenning regelen bij de gemeente, als het gezamenlijk gezag aanvragen bij de rechtbank. In praktijk wordt dat laatste nog wel eens vergeten.

Een kind heeft recht op omgang met zijn ouders en met degene die in een nauwe persoonlijke betrekking tot hem staan. Voor de juridische ouder bestaat er een recht, en een plicht tot omgang met zijn kind. Voor ouders met gezag wordt in de wet gesproken van een verdeling van de zorg- en opvoedingstaken. Voor een juridische ouder zonder gezag, bestaat dus nog steeds een recht op omgang. Een kind heeft ook recht op omgang met anderen dan de juridische ouder, zoals de verwekker die het kind niet heeft erkend, de ex-stiefouder of familieleden, zoals grootouders. Deze groep zal echter wel een nauwe persoonlijke betrekking aan zijn verzoek om een omgangsregeling ten grondslag moeten leggen. Met de nauwe persoonlijke betrekking wordt aansluiting gezocht bij het begrip ‘family life’ als bedoeld in art. 8 EVRM.
Het uitgangspunt is dat er omgang dient te zijn tussen ouders en kind. Bij een afweging van alle belangen van alle betrokkenen prevaleren uiteindelijk de belangen van het kind. Hierbij dient niet de vraag beantwoord te worden of omgang in het belang van het kind is (goed is voor het kind), maar dient de vraag centraal te staan of omgang moet worden afgewezen, vanwege het bestaan van één of meer ontzeggingsgronden.
De rechter ontzegt de omgang slechts, indien:

• omgang ernstig nadeel zou opleveren voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind; of
• de ouder of degene die in een nauwe persoonlijke betrekking staat tot het kind kennelijk ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang; of
• het kind dat 12 jaar of ouder is, bij zijn minderjarigenverhoor ernstige bezwaren heeft tegen omgang met zijn ouder; of
• omgang anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.

Uit voorgaande blijkt dat er ‘zwaarwegende belangen’ moeten zijn om omgang te ontzeggen. Het wettelijk uitgangspunt is dus omgang, tenzij…

De regels voor kinderalimentatie zijn sinds 2015 aanzienlijk gewijzigd. De overheid wilde de berekening van kinderalimentatie eenvoudiger maken en dat is deels gelukt. Toch is de berekening niet zo simpel als altijd wordt gedacht.
Hoe ziet een alimentatieberekening er uit? Om in alle zaken een uniforme berekeningswijze toe te passen, hanteert de rechtspraktijk dezelfde richtlijnen. Deze richtlijnen zijn te vinden in het ‘Rapport alimentatienormen’, kortweg het ‘Tremarapport’. Hierin is te vinden hoe de berekening moet plaatsvinden en welke wijzigingen er voor dat jaar worden aanbevolen. Het gaat dus om aanbevelingen, hetgeen impliceert dat het Tremarapport geen wet is. Alle rechtbanken en iedere advocaat werkt met het Tremarapport, maar het is slechts beleid. Als er goede argumenten zijn om van het Tremarapport af te wijken, dan is dat uiteraard te proberen.

Bij de berekening van kinderalimentatie moeten de kosten van de kinderen worden verdeeld tussen de ouders naar rato van hun draagkracht. Hoe werkt dat precies?

De kosten van de kinderen
Om de berekening te kunnen maken, moeten we eerst vaststellen wat de kosten van de kinderen zijn. Tijdens een relatie hebben ouders een bepaald inkomen waarvan zij leven met het gezin. De kinderen zijn een bepaalde maatstaf van welstand gewend in het gezin. Het uitgangspunt is dat kinderen door de scheiding van hun ouders er financieel niet op achteruit mogen gaan. Met andere woorden, er wordt gestreefd naar een situatie waarbij de kinderen dezelfde welstand behouden als toen hun ouders nog samenleefden. Ook indien één van beide ouders een lager inkomen heeft, en deze ouder zorgt voornamelijk voor de kinderen na de scheiding, dan kan deze ouder met het lagere inkomen de kinderen toch dezelfde welstand bieden als tijdens het huwelijk, omdat de ouder met het hogere inkomen een onderhoudsbijdrage levert in de kosten van opvoeding en verzorging van de kinderen, de zogenaamde kinderalimentatie. Met kinderalimentatie kan de ouder met het lagere inkomen de sporten blijven betalen, maar ook een huis huren waarbij alle kinderen een eigen slaapkamer hebben, zoals zij gewend waren tijdens het huwelijk.

Bij een berekening kinderalimentatie stellen we eerst vast van welk inkomen de ouders tijdens de relatie of het huwelijk hebben geleefd. We berekenen daarvoor het ‘Netto Besteedbaar Inkomen’ aan de hand van loonstroken en jaaropgaves van het laatste volledige jaar dat ouders hebben samengewoond. Dit netto besteedbaar inkomen is niet gelijk aan het nettoloon. Bij het netto besteedbaar inkomen worden namelijk alle belastingvoordelen meegeteld (met uitzondering van de hypotheekrente aftrek en het woonwaarde forfait), het vakantiegeld wordt erbij opgeteld en eventuele dertiende maand en structurele bonus en/ of eindejaarsuitkering tellen ook mee.

Aan de hand van het netto besteedbaar inkomen van beide ouders en de leeftijd van de kinderen en het aantal kinderen binnen het gezin, wordt aan de hand van tabellen in het Tremarapport vastgesteld wat de kosten van de kinderen zijn.
In praktijk zie ik dat ouders vaak schrikken van de hoogte van de uitkomst. Vaak hoor ik: ‘zoveel geef ik helemaal niet uit aan mijn kinderen’. Dat is begrijpelijk. Het Tremarapport maakt in de berekening van de kosten van de kinderen namelijk een onderscheid in verblijfskosten en verblijfsoverstijgende kosten. Verblijfskosten zijn de kosten voor huisvesting, gebruik van gas, water en elektra. Verblijfsoverstijgende kosten zijn de kosten voor school, kleding, sport en vakantie. Om de kosten van de kinderen te kunnen vaststellen, telt het Tremarapport al deze kosten (verblijfs- en verblijfsoverstijgend) bij elkaar op. Dit maakt dat de kosten van de kinderen volgens het Tremarapport dus hoger zijn dan wat ouders iedere maand uitgeven aan hun kinderen.

Draagkracht
Om te kunnen vaststellen op welke wijze de kosten van de kinderen tussen ouders worden gedeeld, maken we een draagkrachtberekening. De berekening van de draagkracht is gebaseerd op de toekomst en daarvoor wordt het inkomen van nu, dus na de verbroken relatie of scheiding gehanteerd. Als een ouder sinds het verbreken van de relatie bijvoorbeeld ziek is geworden en een Ziektewet uitkering ontvangt, dan wordt bij zijn of haar draagkracht rekening gehouden met het lagere inkomen uit Ziektewet uitkering en niet meer met het inkomen uit arbeid dat werd genoten tijdens het huwelijk. Indien een ouder sinds de scheiding meer uren is gaan werken of structureel overwerkt, dan wordt bij de draagkrachtberekening rekening gehouden met dat hogere inkomen.

Bij de berekening van draagkracht wordt rekening gehouden met een aantal forfaitaire bedragen voor woonlasten en andere vaste lasten van ouders. Deze worden van zijn of haar inkomen afgetrokken. Ook wordt bij de niet-verzorgende ouder rekening gehouden met een zorgkorting. Indien het kind een aantal dagen per week bij de andere niet-verzorgende ouder verblijft, dan hoeft over die dagen geen kinderalimentatie te worden betaald. De verzorgende ouder bespaart zich uiteraard kosten als de kinderen er niet zijn. Hoe vaker de kinderen bij de niet-verzorgende ouder zijn, hoe hoger de zorgkorting.

5% bij gedeelde zorg minder dan 1 dag per week
15% bij gedeelde zorg op gemiddeld 1 dag per week
25% bij gedeelde zorg op gemiddeld 2 dagen per week
35% bij gedeelde zorg op gemiddeld 3 dagen per week

Bij de berekening van het gemiddelde per week, tellen alle vakanties en feestdagen mee. Als ouders een weekendregeling hebben afgesproken van een weekend per veertien dagen van vrijdag tot zondag en de helft van de vakanties dan is de zorgkorting dus 25% per week.
Dit neemt meteen het misverstand weg dat bij co-ouderschap geen kinderalimentatie wordt betaald. Ook bij co-ouderschap kan namelijk een verplichting bestaan om alimentatie te betalen. Immers, co-ouderschap betekent niet dat ook de tijd per week in alle gevallen exact wordt gedeeld. Bovendien kan het verschil in inkomen zo groot zijn dat nog steeds kinderalimentatie moet worden betaald. Meestal wordt bij co-ouderschap de zorgkorting van 35% toegepast.

Bij de berekening van de draagkracht wordt bij de verzorgende ouder overigens rekening gehouden met het te ontvangen kindgebonden budget en overige fiscale voordelen als alleenstaande ouder. Het kindgebonden budget wordt opgeteld bij het inkomen van de ouder waar de kinderen zijn ingeschreven.
Uiteindelijk wordt van iedere ouder de draagkracht berekend en die draagkracht wordt afgezet tegen de kosten van de kinderen. Dat levert voor iedere ouder een percentage op van hetgeen hij of zij moet dragen aan de kosten van de kinderen. Waarbij de verzorgende ouder deze kosten al (deels) in natura voldoet.
Kinderalimentatie wordt in ieder geval betaald totdat de kinderen 18 jaar zijn aan de meest verzorgende ouder. De onderhoudsplicht van ouders bestaat totdat de kinderen 21 jaar zijn. Van 18 tot 21 jaar wordt de alimentatie betaald aan het kind zelf.
Indien na de berekening van de kinderalimentatie een wijziging plaatsvindt, dan kan één van beide ouders verzoeken om een nieuwe berekening op basis van de nieuwe gegevens en een verzoek indienen tot wijziging van de kinderalimentatie

De kinderrekening en overleg
Los van bovenstaande richtlijnen voor kinderalimentatie kunnen ouders in onderling overleg tot geheel eigen afspraken komen als het gaat om de kosten van de kinderen. Vaak wordt daarvoor een kinderrekening gebruikt. Essentieel daarbij is dat ouders beiden toegang hebben tot deze rekening en dat zij daar beiden kosten van kunnen betalen. Ook mag er achteraf niet teveel discussie ontstaan over gedane uitgaven. Overleg (vooraf) en een goede verstandhouding is dus van belang. Verder is het belangrijk om vooraf een lijst samen te stellen van welke kosten wel, en welke kosten niet van de kinderrekening worden voldaan. Het grote voordeel van de kinderrekening of een alimentatie in onderling overleg, is dat ouders volledig kunnen afwijken van het Tremarapport en door middel van maatwerk een passende regeling voor hun kinderen kunnen maken.

Voor het berekenen van kinderalimentatie zijn veel gegevens nodig. Hieronder vindt u een overzicht van de noodzakelijke gegevens.

Een echtscheiding moet in Nederland nog steeds via de rechtbank worden geregeld. Scheiden zonder rechter is niet mogelijk. Wel kiezen steeds meer mensen voor een ‘overlegscheiding’ of mediation. Ook daarvoor kunt u bij Kadanz Advocaten terecht. Kenmerk van een scheiding middels een mediator is dat partijen door middel van overleg en bemiddeling onder begeleiding van een onafhankelijke derde samen proberen tot afspraken te komen over kinderalimentatie, partneralimentatie, de woning, de verdeling van goederen en pensioen, of de afwikkeling van de verbroken samenwoning.

Groot voordeel is dat de echtscheiding sneller kan worden geregeld. Bovendien is er in een bemiddeling ook ruimte om emoties, frustraties en teleurstellingen uit het huwelijk of de relatie uit te spreken. Dat kan helpen bij het verwerken van het verdriet en woede over het verlies van de ander als partner. Door middel van gesprekken leren partijen om elkaar niet meer te zien als (ex)partners, maar als gezamenlijke ouders voor hun kinderen in de toekomst.

Ander voordeel is dat de rechter geen beslissing oplegt, waardoor meestal één van beiden, of zelfs beide echtgenoten ontevreden zijn over de uitkomst. Partijen maken tijdens mediation samen afspraken. Omdat partijen de afspraken samen maken, beklijven deze langer dan een uitspraak van de rechter.

Het maakt voor de mediator niet uit wat de verstandhouding tussen u beiden is. Ook als u kwaad bent op uw ex-partner, als u verdriet hebt, of zich gekwetst voelt, is het de moeite om mediation een kans te geven. Een goede mediator zal niet van u verwachten dat u deze emoties direct opzij zet. Juist niet: in een mediation is ruimte en tijd om deze te bespreken, waarna het makkelijker is om zakelijke afspraken te maken.

Uiteindelijk moeten na de mediation de gemaakte afspraken goed op papier worden gezet in een convenant en wordt er een verzoekschrift ingediend bij de rechtbank.

De echtscheidingsprocedure start door indiening van een verzoekschrift tot echtscheiding bij de rechtbank. Dit verzoekschrift kan uitsluitend worden ingediend door tussenkomst van een advocaat. U kunt een echtscheidingsverzoek samen laten indienen door één advocaat. Indien u bijvoorbeeld via een mediator afspraken heeft gemaakt dan wordt het verzoek namens u beiden ingediend bij de rechtbank. De procedure is dan een hamerstuk en u hoeft dan niet ter zitting te verschijnen.

Indien u niet tot overeenstemming kunt komen over de echtscheiding dan kan op verzoek van één van de echtgenoten een verzoek tot echtscheiding worden ingediend bij de rechtbank. In dit verzoek kunnen ook een aantal nevenverzoeken, worden gevraagd, zoals: de partner- en kinderalimentatie; het gezag over, de omgang met, en de informatie over de kinderen; de verdeling en/of verrekening van de gemeenschap van goederen en andere verzoeken die voldoende samenhang hebben met de echtscheiding. De andere echtgenoot kan daarop een verweerschrift indienen en eventueel een eigen zelfstandig verzoek indienen. De zaak wordt vervolgens ter zitting behandeld.